Sanayi ve teknoloji alanında 100 yıldaki gelişmeler

Cumhuriyetin kuruluşundan bugüne kadar 100 yılda ilerlenen aşamada, sanayide kritik teknolojik yatırımlar yapılarak, uzaya erişime kadar varan gelişmeler sağlandı.

Türkiye, Cumhuriyet idaresinde bir asrı geride bıraktı. Bu 100 yılın içinde imkansızlıklar ve engellemelere rağmen azimle çalışıp millilik ve yerlilik payını artırma azmi var.

Cumhuriyet'in ilk yılları birçok alanda olduğu gibi sanayi alanında da imkansızlıklar ve yetersizlikler barındırıyordu. Ama buna rağmen, yerli üretim anlayışıyla milli sanayinin gelişimi adına girişimlerde bulunuldu. Türkiye, sanayi ve teknoloji alanında atılan adımlar sayesinde bugün, kendi arabasını, uydusunu ve savunma araçlarını üreten, ilk yolcularını da uzaya göndermeye hazırlanan bir ülke konumuna yükseldi.

İşte 100 yıllık teknolojik gelişme ve sanayide ilerlemenin hikayesi...

1927 yılında çıkarılan Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkartıldı

Yeni sanayi dallarının kurulması, rekabetçi bir sanayinin oluşması, yabancılara yönelik kapitülasyonların kaldırılması, sanayinin teşvik edilmesi yönünde gelişmeler yaşandı. 1927 yılında çıkarılan Teşvik-i Sanayi Kanunu ile milli yatırımlar desteklendi.

"Beş Yıllık Sanayi Planı" doğrultusunda ham maddesi yurt içinde yer alan demir, kağıt, pamuk alanları desteklenirken, savunma sanayi alanında girişimlerde bulunuldu.

Ankara'da uçak fabrikası açıldı

Ankara'da bakım-onarım atölyesi açıldı. Haliç'te tamamı yerli sermayeden oluşan Türkiye'nin ilk özel sektör savunma sanayi fabrikası kuruldu. Türk Hava Kurumu (THK) tarafından Ankara'da uçak fabrikası açıldı.

Ancak, 1923 tarihinden itibaren başlayan milli atılımlar, İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla ve güçlü bir siyasi iradenin olmaması nedeniyle son buldu. Bu süreçte, çok sayıda teşebbüs başarısızlıkla sonuçlandı. 1941'de kurulan THK Uçak Fabrikası 9 yıllık faaliyetinin sonunda iflasa sürüklendi.

Vecihi Hürkuş'un ürettiği uçağa sertifika verilmezken, uçuşları izinsiz olduğu için cezalandırıldı. Bir pilotaj hatası sonucu oluşan kaza gerekçe gösterilerek uçak siparişleri iptal edilen Nuri Demirağ'ın, uçak bombası üretirken soba üreticisi haline gelmek zorunda bırakılan Şakir Zümre'nin kaderi de farklı olmadı.

Savunma sanayisi dönemi

1960 yılında başlayan planlı kalkınma dönemiyle sanayileşmeye verilen önemle OSB'lerin kurulması ve Anadolu'ya yayılması hedeflendi ve ilk OSB 1962'de Bursa'da kuruldu. Türkiye'de 2002'de 192 OSB varken bu sayı bugün 389'a çıktı.

1974'te Kıbrıs Barış Harekatı

1974'teki Kıbrıs Barış Harekatı nedeniyle Türkiye'ye karşı uygulanan ambargo ile ulusal savunma sanayisinin önemi tekrar kavrandı. Bu alanda geçirilen hazırlık süreci sonrası 1985'te Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığının (SSB) temellerini oluşturan Savunma Sanayii Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (SaGeB) kuruldu.

1985-2004 dönemi Türk savunma sanayisi açısından endüstrinin kuruluş dönemi

1985-2004 dönemi Türk savunma sanayisi açısından endüstrinin kuruluş dönemi olarak kabul edildi. Bu dönemde altyapı yatırımlarının ardından yetişmiş insan gücü ve teknoloji açığını kapatmak amacıyla Türk savunma sanayisi şirketleri alt yüklenici olarak montajla başlayıp, lisans altı üretim ve çok uluslu projelere ortaklık gibi yöntemlerle kısa sürede büyük gelişme kaydetti.

Teknoloji transferi

Türkiye, bu gelişimi sağlamak için dünyanın en büyük savunma sanayi ithalatçılarından biri olmak durumunu avantaja çevirerek ithalat yapacağı şirketlere "yerli katkı mecburiyeti" getirdi, gelişen Türk savunma sanayisi için devamlılık sağlayan bir iş hacmi ve teknoloji transferi sağladı.

Daha sonra Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) oluşturuldu. Vakfın bünyesi içerisinde ilk aşamada kurulan ASELSAN, HAVELSAN, TUSAŞ (TAİ-TEİ), İŞBİR, ASPİLSAN ve 1988 yılında kurulacak ROKETSAN ile Türk savunma sanayisinin sürükleyici gücü haline geldi.

"Defense News Top 100"deki Türk şirketi sayısı 4 oldu

ABD merkezli dünyanın en prestijli savunma sanayi listesi kabul edilen "Defense News Top 100"deki Türk şirketi sayısı 4'e yükseldi. Bu şirketler arasında ASELSAN, TUSAŞ, ROKETSAN ve Askeri Fabrika ve Tersane İşletme AŞ (ASFAT) yer aldı.

Savunma sanayi ihracata başladı

Savunma sanayisinde dünyanın öncü ülkeleri arasında yer alan Türkiye, çağın savaş paradigmalarını değiştiren İHA ve SİHA'larını birçok ülkeye ihraç eder hale geldi.

Donanma güçlendi

Donanmasını TCG Anadolu ile güçlendiren Türkiye, Hürkuş'u, Atak'ı, Anka'yı geliştiriyor, Bayraktar TB2, Akıncı, Kızılema ve Kaan ile dost ve müttefik ülkelerine güven sağlamaya devam ediyor.

Togg

Türkiye'nin, 60 yıllık rüyası, ülkenin yerli ve milli otomobili Togg da milletin hizmetine sunulurken, aracın bütün dünya ülkelerine ihraç edilmesi planlanıyor.

"Tam Bağımsız Türkiye" hedefi

Teknolojik yetkinliklerini üst seviyelere çıkarmak, "Tam Bağımsız Türkiye" hedefi açısından hayati önem taşırken, bu noktada, başarılı bir kalkınmanın anahtarının kritik teknoloji ve ürünleri milli imkanlarla tasarlamak, geliştirmek ve üretim kabiliyetlerini en yüksek seviyeye taşımaktan geçtiği fark edildi.

Milli Teknoloji Hamlesi" vizyonu

Geride bırakılan 20 yılda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde birçok alanda büyük atılımlar gerçekleştirilirken, kritik teknolojilerde "Tam Bağımsız Türkiye" anlayışıyla, "Milli Teknoloji Hamlesi" vizyonu ortaya konuldu.

Türkiye'nin kalkınma yolculuğunda bir sıçrama yaşandı

"Milli Teknoloji Hamlesi" ile ileri teknoloji ürünlerinin yerli imkanlarla üretimi, Türkiye'nin kalkınma yolculuğunda bir sıçrama oluşturmak, sanayi ve teknoloji alanlarının bütüncül bir yaklaşımla ele alınması ve topyekün bir seferberlik ruhuyla milli özgüvenin harekete geçirilmesi hedeflendi.

Ülkenin küresel rekabet gücünü artıracak, ekonomik ve teknolojik bağımsızlığı temin edecek ve kritik teknolojilerde atılım yapacak politikaların bir bütün olarak uygulanmasına karar verildi.

2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi

Savunma sanayisinde kaydedilen başarının, sanayinin diğer sektörlerine de rol model olacak nitelikte yayılması, dijitalleşen dünyada, pazar olan değil yüksek teknoloji ve katma değer üreten öncü Türkiye için "2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi" hazırlandı.

TEKNOFEST

TEKNOFEST, Milli Teknoloji Hamlesi, Sanayi ve Teknoloji Stratejisi ve Deneyap atölyeleriyle daha fazla görünür hale gelen Türk sanayisinin üretim ve gelişim süreci yeni bir eşiğe geldi.

Uzay yolculuğu başladı

TEKNOFEST'ler organizasyonlarıyla savunma sanayisindeki atılımlar vatandaşlara ve dünya kamuoyuna yakından tanıtılmaya başlandı. "Bir çocuk gelsin bir uçağa dokunsun" sloganıyla çıkılan yolda, savunma ve uzay sanayisinin ihtiyacını karşılayacak nitelikli insan gücünün oluşturulması sağlandı.

Araştıran, geliştiren ve üreten gençlik için 81 şehirdeki 125 Deneyap teknoloji atölyesinde 11 yaşından itibaren özel yetenekli gençler tespit edilerek bilimle teknolojiyle buluşturuluyor.

İnsansı yapay zeka, gelişmiş sesli sistemler, uç yapay zeka, dijital gerçeklik, 5G, otonom araçlar, akıllı ev ve şehirler yeni teknolojik dönüşümün birer parçası olarak öne çıktı.